Η εκκλησία Παναγία των Χαλκέων είναι βυζαντινή εκκλησία, χτισμένη τον 11ο αιώνα, και βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Η εκκλησία βρίσκεται στην Πλατεία Αρχαίας Αγοράς, η αρχαιολογική τοποθεσία της ρωμαϊκής αγοράς της πόλης βρίσκεται βορειοανατολικά, και ονομάστηκε «Η Παρθένος των Χαλκουργών», επειδή η τοποθεσία της γειτονέυει με την περιοχή όπου παραδοσιακά ζούσαν οι χαλκουργοί της πόλης.
Σύμφωνα με την επιγραφή του ιδρυτή που βρίσκεται στο ανώφλι της δυτικής εισόδου, η εκκλησία χτίστηκε το 1028 από τον Χριστόφορο, αρχηγό τάγματος των αυτοκρατορικών σωματοφιλάκων(πρωτοσπαθάριο) ανώτατο πολιτικό και στρατιωτικό άρχοντα(κατεπάνω) της Λομβαρδίας, και τη σύζυγο του και τα παιδιά του. Ο τάφος του Χριστόφορου πιθανότατα βρισκόταν σε ένα αρκοσόλιο στο βόρειο τείχος της εκκλησίας.
Η κάτοψη της είναι Βυζαντινός ρυθμός που κυριάρχησε στην αρχιτεκτονική την εποχή της Μακεδονικής δυναστείας. Με τέσσερις κίονες να στηρίζουν τον κεντρικό τρούλο και χωριστό τριμερή χώρο με δύο πεσσούς για το ιερό, ο ναός εντάσσεται ειδικότερα στη σύνθετη παραλλαγή του παραπάνω τύπου, που ήταν διαδεδομένη στην Κωνσταντινούπολη.Άλλοι δύο τρούλοι υπάρχουν στον νάρθηκα. Ολόκληρο το οικοδόμημα είναι χτισμένο από τούβλα, λόγω των οποίων ονομάστηκε «Κόκκινη Εκκλησία».. Η εξωτερική όψη είναι διακοσμημένη με πλήθος καμαρών.Εσωτερικά, μεγάλο μέρος της διακόσμησης με σκαλιστά μάρμαρα και νωπογραφίες έχει διατηρηθεί.
Με την άλωση της πόλης το 1430 από τους Οθωμανούς Τούρκους, η εκκλησία μετατράπηκε σε τζαμί που ονομαζόταν Καζαντζηλάρ Τζαμί («Τζαμί των Καζαντζήδων=χαλκέων/χαλκωματάδων»).
Επιμέλεια ανάρτησης: Μάγδα Π.
