Στη Μακεδονία διαδόθηκε για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό έδαφος η χριστιανική θρησκεία. Η νέα θρησκεία έκοψε τη λατρεία του Δωδεκάθεου του Ολύμπου και εγκαινίασε νέους, αρχιτεκτονικούς τύπους, νέα συστήματα λατρείας και βέβαια χρησιμοποίησε με δικό της τρόπο τα εκφραστικά μέσα, σύμφωνα με το περιεχόμενο της διδασκαλίας της.
Στο Δίον, στο μεγάλο αυτό ελληνιστικό και ρωμαϊκό κέντρο έχουν ανασκαφεί δύο παλαιοχριστιανικές βασιλικές, οι οποίες τοποθετούνται χρονολογικά στο διάστημα από τον 4ο ως τον 6ο αιώνα. Και η μεν αρχαιότερη, που κατέρρευσε από σεισμό, είναι μία συνηθισμένη τρίκλιτη βασιλική, η νεότερη όμως βασιλική, παρουσιάζει ορισμένες ιδιαιτερότητες κυρίως στον τρόπο στήριξης της ημικυκλικής αψίδας και στον τρόπο με τον οποίο χωρίζονται τα κλίτη με δίδυμες κιονοστοιχίες, φαινόμενο που είναι μοναδικό στο χώρο της Μακεδονίας.
Στο κέντρο του αιθρίου υπάρχει μία βρύση και, στα δυτικά του, υπάρχει η κτιστή οκταγωνική κολυμβήθρα του βαπτιστηρίου. Κοιμητηριακή, τρίκλιτη βασιλική αποκαλύφθηκε έξω από το νότιο τείχος της πόλης, στο τέλος του παλαιοχριστιανικού νεκροταφείου.
Τοιχογραφίες, ψηφιδωτά δάπεδα, μαρμαροθετήματα και τα μαρμάρινα διακοσμημένα αρχιτεκτονικά μέλη μαρτυρούν κατασκευαστική φροντίδα.
Στο δάπεδο του ιερού βήματος βρέθηκε ο λάκκος του εγκαινίου και, στην επίχωσή του, χάλκινος σταυρός με άγκιστρα που κρατούν μεγάλη γυάλινη κανδήλα.
Κάτω από το δάπεδο του Βήματος αποκαλύφθηκε παλαιότερος τάφος με μεγάλο θάλαμο και φρεάτιο με πολλούς σκελετούς παιδιών και ενηλίκων. Στη στοά του αιθρίου βρέθηκε μαρμάρινη τράπεζα μάρτυρος με την επιγραφή Μημόριον Μάγνας.
Στην αντίστοιχη
νότια πλευρά της στοάς του αιθρίου βρέθηκε, πάνω από βαθύ τάφο με πολλούς
νεκρούς, άλλη πλάκα με επιγραφή που αναφέρεται σε κάποιον Πρεσβύτερο Ανδρέα.
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Ως προς τη ναοδομία και τους τύπους που επικράτησαν στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας από τον 4ο μέχρι τον 6ο αιώνα. συνηθέστερος τύπος είναι η Παλαιοχριστιανική βασιλική, τα περίκεντρα κτίρια, η τρουλλωτή βασιλική, και οι σταυρικούς ναοί. Αν ο ναός ήταν επισκοπικός ή ενοριακός, γινόταν επιλογή του τύπου. Όπως έχει δείξει η ανασκαφική έρευνα τους περισσότερους ναούς συνόδευαν βαπτιστήρια, στους οποίους αποτελούσαν αναπόσπαστα αρχιτεκτονικά και λειτουργικά στοιχεία.
ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΒΑΣΙΛΙΚΕΣ
Είναι ο επικρατέστερος τύπος του ξυλόστεγου δρομικού κτιρίου με ημικυκλική αψίδα στην ανατολική πλευρά, τρία ή πέντε κλίτη, χωρισμένα με κιονοστοιχίες, νάρθηκα και συχνά αίθριο. Ο τύπος παρουσιάζει διάφορες παραλλαγές που αναφέρονται περισσότερο σε διαφοροποιήσεις επί μέρους αρχιτεκτονικών στοιχείων, οι οποίες όμως δεν επηρεάζουν το γενικότερο σχήμα.
Επιμέλεια ανάρτησης: Ελένη Μπ.
